Nakładem IPPT PAN ukazały się dwa tłumaczenia publikacji autorstwa prof. Jana Rychlewskiego pt. „CEIIINOSSSTTUV. Matematyczna struktura ciał sprężystych”, wykonane przez dr. hab. inż. Andrzeja Ziółkowskiego, który również dodał rozszerzony komentarz. Wydanie to jest częścią serii Biblioteka Mechaniki Stosowanej.
Najpowszechniejsze, najprostsze prawidłowości bardzo często są najtrudniejsze do spostrzeżenia i precyzyjnego sformułowania, gdyż ze względu na swą powszechność i prostotę są ignorowane jako trywialne, bądź z tych samych powodów uważane za nieciekawe. Jednym z takich zjawisk jest sprężyste zachowanie materiałów. Pierwszym myślicielem, który spostrzegł prawidłowość zachowania materiałów sprężystych, docenił wagę tego spostrzeżenia i jawnie je sformułował, był Robert Hooke. W roku 1676 zapowiedział opublikowanie reguły zachowania materiałów sprężystych, podając ją ukrytą w postaci łacińskiego anagramu CEIIINOSSSTTUU. Anagram ten Hooke rozszyfrował dwa lata później, w 1678 roku jako: ut tensio, sic vis, „jakie rozciągnięcie, taka siła”.
Zagadnienie anizotropii sprężystej materiałów budziło zainteresowanie wielu wybitnych uczonych, takich jak August Cauchy, George Green, Woldemar Voigt czy Wiliam Thomson (Lord Kelvin), jednak dopiero po 300 latach od pierwszego sformułowania prawa Hooke'a udało się uzyskać najgłębszą filozoficzną wiedzę i pełne zrozumienie zachowania sprężystych materiałów anizotropowych. Dokonał tego jako pierwszy Jan Rychlewski w 1983 roku. Wykorzystując symetrie wewnętrzne i rozkład spektralny tensora Hooke'a, pokazał on, że w najogólniejszym przypadku sprężystego materiału anizotropowego jego zachowanie zawsze można przedstawić w postaci maksimum sześciu liniowych relacji proporcjonalności. W ten sposób Jan Rychlewski udowodnił, że przy właściwym doborze bazy tensorowej prawo Hooke'a można przedstawić w niezwykle prostej (matematycznie identycznej jak ta zaproponowana przez Hooke'a), rozprzężonej postaci sześciu liniowych relacji proporcjonalności. Natychmiastową konsekwencją ortogonalnego rozkładu tensora Hooke'a na sprężyste stany własne jest rozkład energii sprężystej na sześć wzajemnie liniowo niezależnych części, co ma kluczowe znaczenie dla formułowania hipotez wytrzymałościowych sprężystych materiałów anizotropowych. W pracy zaproponowano oryginalną parametryzację tensora Hooke'a za pomocą 21 parametrów, tj. sześciu prawdziwych modułów sztywności sprężystej (modułów Kelvina), 12 dystrybutorów sztywności i trzech kątów Eulera, co pozwoliło wprowadzić niezwykle prostą, dogodną i użyteczną systematykę podziału sprężystych materiałów anizotropowych na 8 klas, którą można przyrównać do klasycznej systematyki Jewgrafa Fiedorowa, podziału układów krystalograficznych na 32 klasy.
Monografia „CEIIINOSSSTTUV”. Matematyczna struktura ciał sprężystych powstała podczas pracy Autora w Instytucie Problemów Mechaniki w Moskwie w 1983 roku. Jak podkreśla Prof. Zenon Mróz w przedmowie do przekładu, monografia ta jest dziełem przełomowym znacząco przyczyniającym się do rozwoju mechaniki materiałów. Dr hab. inż. Andrzej Ziółkowski przełożył dzieło Jana Rychlewskiego na języki polski i angielski oraz wzbogacił je komentarzem, co zwiększa jego dostępność dla międzynarodowego środowiska akademickiego.
„CEIIINOSSSTTUV”. Matematyczna struktura ciał sprężystych to interesująca pozycja dla każdego naukowca, inżyniera oraz studenta, mających do czynienia z zagadnieniami mechaniki materiałów, oferująca unikalne spojrzenie na złożoność anizotropowych właściwości materiałów sprężystych.
Zapraszamy do zapoznania się z najnowszą publikacją IPPT PAN, pionierską pracą Profesora Jana Rychlewskiego na stronie www Wydawnictwa IPPT PAN.
_____________________
Profesor Jan Rychlewski (1934-2011) był związany z IPPT PAN w okresie 1962-2000. Absolwent Politechniki Warszawskiej (1958), uzyskał doktorat w 1964 roku, habilitację w 1964 roku, a następnie awansował na profesora nadzwyczajnego w 1972 roku, a w 1984 roku na profesora zwyczajnego. Od 1973 roku był członkiem korespondentem Polskiej Akademii Nauk. Pełnił funkcję kierownika Pracowni Matematycznej Teorii Materiałów IPPT PAN w latach 1964-2000 oraz był Zastępcą Sekretarza Wydziału Nauk Technicznych PAN w latach 1971-73. Dodatkowo, pełnił funkcję Sekretarza Wydziału Matematyki, Fizyki, Chemii i Astronomii PAN w latach 1978-81 oraz był Przewodniczącym Komitetu Badań Kosmicznych PAN w latach 1976-92. W latach 1974-78 był Przewodniczącym Rady Naukowej Instytutu Badań Jądrowych. Był również wiceprezydentem Międzynarodowej Federacji Astronautycznej. Prowadził wykłady na Politechnice Warszawskiej, Politechnice Gdańskiej oraz na uniwersytetach w Warszawie, Moskwie, Leningradzie, Nowosybirsku, Szanghaju i Olsztynie. Redagował czasopismo Advances in Mechanics oraz był członkiem redakcji Archive of Mechanics i Matematyka Stosowana. Jest autorem kluczowych monografii, takich jak: "Symetria przyczyn i skutków", "Wymiary i podobieństwo", oraz fundamentalnych prac z zakresu matematycznych podstaw liniowej sprężystości.
