Instytut Podstawowych Problemów Techniki powstał jako jedna z pierwszych i wyjątkowo szerokotematycznych placówek Polskiej Akademii Nauk. W związku z tym stanowił zalążek dla nowych samodzielnych instytucji badawczych. Przekształcały się w nie zespoły badawcze dojrzewające w środowisku IPPT do samodzielnego istnienia.
W 1954 roku powstał w IPPT, pod kierownictwem Pawła Jana Nowackiego, Zakład Elektrotechniki, który w 1962 roku przekształcił się w Instytut Automatyki PAN (IA). Zajęto się w nim takimi problemami jak: teorią sterowania, cybernetyką, teorią systemów wielkich. Ewolucja tematyczna oraz rosnące zapotrzebowanie na przekazywanie praktycznych wyników gospodarce państwa stanowiły podstawę do utworzenia w 1971 roku Instytutu Cybernetyki Stosowanej. Kontynuowano tam prace prowadzone w IA, rozszerzając je o metody cybernetyczne i ich zastosowania do zagadnień technologicznych, bionicznych, rozpoznawania obrazów, zarządzania itp. Dwa lata później Instytut ten został wchłonięty przez Instytut Organizacji i Kierowania (placówka wspólna PAN i Ministerstwa Nauki Szkolnictwa Wyższego i Techniki). W jego obrębie przetrwały dwa prężne środowiska, które stanowiły podstawę dwóch ważnych placówek - Instytutu Biocybernetyki i Inżynierii Biomedycznej IBIB (1975 r.) oraz Instytutu Badań Systemowych IBS (1977 r.).
W 1966 roku z dwóch zakładów IPPT (Zakładu Elektroniki oraz Zakładu Magnetyków) powstał Instytut Technologii Elektronowej, który odegrał ogromną rolę w tworzeniu podstaw przemysłowych polskiej elektroniki.
Jednym z pierwszych zakładów, który powstał po utworzeniu Wydziału IV, jako jednostka pomocnicza i następnie znalazł się, jako jeden z pierwszych pięciu zakładów, w strukturze IPPT, był Zakład Metali (pod kierownictwem Aleksandra Krupkowskiego). Zakład ten prowadził badania związane z wytwarzaniem metali i ich stopów, strukturą metali i ich stopów oraz przerabianiem metali surowego w półprodukty potrzebne w szeregu gałęzi przemysłu. W 1969 roku został wydzielony z IPPT jako samodzielna placówka pod nazwą Zakład Podstaw Metalurgii,a w 1977 roku został przekształcony w Instytut Podstaw Metalurgii im. Aleksandra Krupkowskiego (jednego z Założycieli IPPT).Jego tematyka badawcza rozszerzyła się na chemię fizyczną metali, zagadnienia hydro i elektrometalurgii, krystalizacji i badań strukturalnych.
W 1969 roku został wydzielony z IPPT i usamodzielnił się Zakład Mechaniki Górotworu PAN pod kierownictwem Jerzego Litwiniszyna (swego czasu Przewodniczący Rady Naukowej IPPT). Cele badawcze tego Zakładu polegały na przewidywaniu wpływów podziemnej eksploatacji na powierzchnię terenu, co związane było z ochroną obiektów przemysłowych, komunikacyjnych i mieszkalnych przed skutkami eksploatacji złóż węgla na Górnym Śląsku. W latach późniejszych zakład ten przekształcił się w Instytut Mechaniki Górotworu.
Ostatnią placówka powstałą z IPPT, a powołaną przez Wydział IV, było Centrum Laserowych Technologii Metali. Powstało ono w 1996 r. jako wspólna jednostka PAN i Politechniki Świętokrzyskiej. Działalność Centrum wynikała z wcześniejszych prac jako pierwszego kierownika i organizatora, ówczesnego Dyrektora IPPT - Henryka Frąckiewicza, dotyczących stosowania laserów do kształtowania elementów metalowych. Później Centrum postawi sobie za cele nie tylko badania ukierunkowane na technologię laserowej obróbki, ale również kształcenie studentów w tym kierunku jak i promowanie światowych osiągnięć w tej dziedzinie, w polskich ośrodkach przemysłowych.
Oprócz zespołów badawczych, które stanowiły założycielski trzon nowo powstających instytutów, poszczególne zespoły przenosiły się do już istniejących instytutów wzbogacających tematykę ich badań. Należy tu wymienić:
Zakład Analogii (kierownik- Stefan Czarnecki), który w 1963 r. przeszedł do Instytutu Automatyki, a potem wraz z nim do Instytutu Cybernetyki Stosowanej PAN.
Zakład Badań Izotopowych (pod kierownictwem Macieja Radwana) przeszedł w 1964 r. do Instytutu Badań Jądrowych.
Zakład Przemian Energii (kierownik- Zygfryd Jung) w roku 1966 przeszedł do Komitetu Energetyki PAN.
W 1997 r. Zakład Mechaniki i Akustyki Ośrodków Porowatych (filia IPPT w Poznaniu) pod kierownictwem J. Kubika przeniósł się do Akademii Bydgoskiej, tworząc tam Katedrę Mechaniki Środowiska, wkrótce uzyskując status Instytutu Mechaniki Środowiska i Informatyki Stosowanej. W 1994 roku powstała Polsko-Japońska Wyższa Szkoła Technik Komputerowych. Uczelnia ta powstała przy decydującym udziale pracowników Zakładu Teorii Ośrodków Ciągłych IPPT (J.P. Nowacki, W. Kosiński i A. Drabik).
Do instytucji powstałych z IPPT już w warunkach systemu rynkowego można zaliczyć także firmy będące spadkobiercami (1989) Zakładu Doświadczalnego IPPT TECHPAN. Są to: ECHOSON S.A., realizująca powstałe w IPPT koncepcje dotyczące ultradźwiękowych metod diagnostycznych oraz SONOMED produkująca ultradźwiękową aparaturę dopplerowską.
