Instytut Podstawowych Problemów Techniki
Polskiej Akademii Nauk

Artykuły

Podczas Nocy Muzeów po wystawie stałej „Jak żyli nauczyciele w II Rzeczypospolitej?” w Muzeum Ziemi Mińskiej oprowadzał pięcioosobowy zespół z Instytutu Podstawowych Problemów Techniki Polskiej Akademii Nauk (IPPT PAN) w Warszawie. O tym wydarzeniu opowiada prof. dr hab. Maria Ekiel-Jeżewska, kurator tej ekspozycji.

IPPT PAN, gdzie pracuję, od kilku lat aktywnie wspiera tworzenie, udoskonalanie i udostępnianie zasobów wystawy „Jak żyli nauczyciele w II Rzeczypospolitej?”, zorganizowanej pro bono przeze mnie wspólnie z Muzeum Ziemi Mińskiej. IPPT PAN jest sponsorem eksponatów – oryginalnych przedwojennych przedmiotów użytkowych ilustrujących dorobek polskiej myśli technicznej, rzemiosła, przemysłu i kultury, oraz części nowoczesnego projektu multimedialnego prezentującego realia życia i osiągnięcia II RP na tej ekspozycji. Wspiera także programy edukacyjne i kulturalne oraz projekty badawcze adresowane do nauczycieli, młodzieży oraz wszystkich innych osób zainteresowanych rozwojem kultury, nauki i edukacji oraz zachowaniem dziedzictwa narodowego.

Podczas tegorocznej Nocy Muzeów ochotnicy z IPPT PAN razem ze mną opowiadali zwiedzającym o wystawie. Wcześniej zapoznali się z eksponatami i planszami, a także wspólnie ze mną przygotowali materiały edukacyjne.

– Wystawa cieszyła się dużym zainteresowaniem – relacjonuje mgr inż. Kamil Opiela, doktorant w IPPT PAN. – Przychodziły rodziny z dziećmi, zorganizowane grupy oraz pojedyncze osoby. Wszyscy zaciekawieni historią nauczycieli z II Rzeczypospolitej. Witałem ich w przedpokoju. Po krótkim wprowadzeniu w tematykę wystawy oraz przedstawieniu jej autorów, niezwykłych walorów i zasad zwiedzania, rozlegał się odgłos szkolnego dzwonka. Zwiedzający, zaproszeni w ten sposób „na lekcje” o polskich nauczycielach w I połowie XX wieku, prowadzone przez nasz zespół z IPPT PAN, wchodzili do przedwojennego mieszkania nauczycieli Janiny i Józefa Sylwestrowiczów. Byli zaskoczeni, że tam wszystko wygląda tak, jakby mieszkańcy dopiero co opuścili swoje pokoje, wyszedłszy rano na zajęcia z dziećmi w szkole...

– Chciałabym podzielić się krótkim spostrzeżeniem odnoszącym się do seniorów zwiedzających naszą ekspozycję – mówi mgr inż. Paulina Kruk-Fura, doktorantka na Wydziale Fizyki Politechniki Warszawskiej (gościnnie w zespole IPPT PAN). – Widać było po ich twarzach i zachowaniu, że dzięki naszej wystawie odbyli piękną i niezwykle sentymentalną podróż w przeszłość. Zupełnie jakby na chwilę znowu przeżywali swoją młodość po raz drugi. Dobrze się też stało, że mimo ograniczonego czasu, udało się nam wysłuchać kilku historii oraz wyjaśnień dotyczących przedmiotów codziennego użytku, które zapadły w pamięć tym ludziom. Dla nas jest to niezwykle interesująca nowa wiedza, a seniorzy mieli okazję trochę się zaktywizować i "dać się poznać" młodemu pokoleniu, być może przekazać myśli, których do tej pory nie miał kto wysłuchać.

Nasuwa się pytanie, jak nowoczesne technologie opracowywane naukowo w Instytucie wiążą się z tradycjami polskiego nauczycielstwa i z historią życia codziennego w naszym kraju, pokazywanymi na muzealnej ekspozycji. Mgr inż. Łukasz Fura, doktorant w IPPT PAN, tak to wyjaśnia:

– Wartości, jakim służyli państwo Sylwestrowicze – zdobywanie i przekazywanie najnowszej wiedzy, rozwój własnej osobowości oraz praca na rzecz państwa polskiego i jego obywateli – są niezwykle istotne w dobrze rozwijającym się społeczeństwie. Nasz Instytut zadecydował o wspieraniu wystawy, aby propagować powyższe wartości.

– Ekspozycja została opracowana i przygotowana z naukową dbałością o wszelkie szczegóły i realizm, czego dowodem jest prestiżowe wyróżnienie Sybilla 2016 – kontynuuje temat dr Norbert Żołek z IPPT PAN. – Motywem, jaki zapada w pamięć jest spostrzeżenie, iż nauczyciele w okresie międzywojennym jawili się jako pasjonaci, realizujący swoje zainteresowania, oddani swojej pracy i służbie społecznej. Na każdym kroku podnosili swoje kwalifikacje zarówno w sferze bezpośrednio związanej z kierunkami nauczania, jak i poprzez ogólne otwarcie na nowinki techniczne i zainteresowanie nimi. Wystawa na przykładach ukazuje, w jaki sposób budowali swój status społeczny. Nasuwa mi się spostrzeżenie, że nauczyciele w tamtym okresie mieli wiele cech, które współcześnie przypisuje się środowisku naukowemu. Stąd trudno o lepszego merytorycznego sponsora i patrona wystawy niż IPPT PAN.

Mińska unikalna wystawa, skupiona na tradycjach polskiego nauczycielstwa, może skutecznie wspomagać tworzenie i rozwój kontaktów między środowiskiem naukowym a nauczycielami, z korzyścią dla edukacji młodzieży.

M. Ekiel-Jeżewska, IPPT PAN

Tekst ukazał się również w Gazecie Samorządowej MIM, nr 4/276, s. 16-17, 2019.